Το βάραθρο της «Γκαïλότρυπας»

Στην αλπική ζώνη της Τύμφης, κοντά στη «Λούτσα Ρομπόζι», σε υψόμετρο 1842 μέτρων βρίσκεται η «Γκαϊλότρυπα», ένα βάραθρο που πήρε το όνομα του από τα «γκαΐλια ή γκαλίτσια», τα μαυροπούλια που φωλιάζουν στα τοιχώματα του.

Το βάραθρο αυτό στις παραδόσεις των ντόπιων ήταν συνδεδεμένο με πολλές ιστορίες φαντασίας και δεισιδαιμονίας. Και ότι κατοικούταν από μαυροπούλια αυτό ενίσχυε τις προκαταλήψεις των ανθρώπων της περιοχής. Οι μεγαλύτεροι συνέδεαν το γεγονός με κακοτυχία και τη παρουσία υποχθόνιων όντων ίσως για να αποτρέψουν τους πιτσιρικάδες από το να πλησιάσουν το επικίνδυνο σημείο.
Οι τοπικοί θρύλοι θέλουν το βάθος του σπηλαίου να φτάνει ως τα έγκατα της γης και μιλούν για ένα υπόγειο ποτάμι που περνά από εκεί. Λέγεται μάλιστα ότι κατά καιρούς εκεί βρήκαν τραγικό θάνατο κάποιοι άτυχοι και απρόσεκτοι που έπεσαν μέσα στη τρύπα. Κατά αυτές τις ιστορίες το υπόγειο ποτάμι επικοινωνεί με τον Καλαμά και οι ιστορίες αυτές θέλουν να βρέθηκαν εκεί αντικείμενα των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στην «Γκαϊλότρυπα».

Βέβαια όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα η πραγματικότητα είναι πιο απλή αφού το βάθος του βαράθρου δεν ξεπερνά τα 200 μέτρα και εντός του δεν εντοπίστηκαν ποτέ ούτε νεράιδες ούτε ξωτικά, ούτε και τα καταχθόνια όντα που οι γιαγιάδες υποστήριζαν, πάντα με βεβαιότητα, ότι κατοικούσαν εντός του.