Στη Λάιστα της πραγματικότητας και των ονείρων μου
Οι χώροι σε καθηλώνουν με την ομορφιά και την ιστορία τους και καθώς ο χρόνος ήρθε και πρόσθεσε την δική του πατίνα, όλα έγιναν φανταστικά. Ακόμη και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε συνεπαίρνει και οι χαρές τους και οι λύπες τους, μαζί με τα πανηγύρια και τις άλλες εκδηλώσεις τους ντύθηκαν με το πράσινο-γκρι- κίτρινο χρώμα της πατίνας του καιρού.
Στην Ήπειρο, το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, κυρίως όταν ο Αχμέτ Ρασήμ Πασάς (Ahmet Rasim Paşa 1826 – 1897) ήταν Βαλής των Ιωαννίνων (1868-71 και 1878-1880), έγινε μια προσπάθεια ανάπτυξης του οδικού δικτύου της περιοχής. Ανοίχτηκαν δρόμοι, κατασκευάστηκαν νέες γέφυρες, όμως κάποια από αυτά τα έργα δεν άντεξαν στον χρόνο. Ανάμεσα τους και μια νέα τότε γέφυρα στον Ζαγορίτικο ποταμό, που φτιάχτηκε ως αντικατάσταση της παλιάς γεφύρωσης της «Κυράς», η οποία κάποια χρόνια πιο πριν είχε καταρρεύσει. Και η νέα όμως αυτή κατασκευή στην Μπαλντούμα, δεν είχε τύχη…
«…Ο Αλή πασας, ή λιοντάρι όπως ήταν το όνομά τον, κάθε χρόνο, όπως προείπαμε έπαιρνε αμπάριζα τα χωριά και τις πόλεις της επικράτειας του και εκεί έλυνε τα δικαστικά και άλλα προβλήματα των υπηκόων τον. Πάντα σε αυτές τις περιοδείες έκανε και το καθιερωμένο παιδομάζωμα. Όχι βέβαια το θεσμοθετημένο από το Διβάνι, αλλά το προσωπικό. Αν παρουσιαζόταν μπροστά του κορίτσι ή αγόρι που του άρεσε, το ζητούσε και ο γονιός ευχαρίστως του το παραχωρούσε, αφού ο Ραγιάς δεν μπορούσε να κάνει και διαφορετικά. Άλλοτε, οι προύχοντες τον τόπου που επισκέπτονταν, του έκαναν δώρα σκλάβους, συνήθως μαύρους που τους είχανε αγοράσει στα σκλαβοπάζαρα ή και νεαρά παιδιά. Αυτό το είδος του δώρου ήταν συνηθισμένο εκείνη την εποχή. Αν ο γονιός έφερνε αντίρρηση, και προκειμένου να δώσει θέαμα στο χωριό, γιατί ο άρτος και το θέαμα είναι η τροφή του λαού, διοργάνωνε παλαιστικούς αγώνες.
Του Πούλιου Γρέντζιου
Ίσως ο τίτλος αυτός να θεωρείται υπερβολικός και να εμπνέει αμφιβολίαν, αλλά τα αδιάσειστα γεγονότα της τελευταίας 50/ετίας αποδεικνύουν την πραγματικότητα και πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν, να μελετηθεί ο Οικισμός από γεωλογικής καταστάσεως και να ευρεθή ο τρόπος αντιμετωπίσεως για να μην συμβούν και άλλα παρόμοια γεγονότα.
Γράφει ο Χρήστος Α. Τούμπουρος
Ομολογώ ότι τη λέξη αυτή, απλουταριά, την πρωτοάκουσα μικρός, πολύ μικρός. Είχα κάνα δυο χρόνια καβαλικέψει την πρώτη δεκαετία της ζωής μου. Ήταν απόγιομα, όταν είχα αναλάβει εγώ και ο ξάδερφός μου να φυλάμε τα γίδια της γειτονιάς, εργολαβικά. Μιλάμε για μεροκάματο. Βγάζαμε το χαρτζιλίκι μας. Εμείς, όμως στην ουσία δεν τα φυλάγαμε. Τα παρατούσαμε στις λάκκες και «όποιος θα έσκουζε το χωράφι του». Το έκαναν «καλοκαιρινό!». Ήμασταν φυσικά απασχολημένοι, καθόσον επιδιδόμασταν στο άθλημα της χαρτοπαιξίας. Μια – δυο – εκατόν δύο φορές, ώσπου ξεκάμπισε η Αποστόλαινα με κάτι στούμπια στα χέρια, άλλο πράμα. Είχε και μεγάλη δύναμη και δυνατή φωνή. Άχαξε ο τόπος. «Μωρέ διαολοσκυλ(ι)σμένα αφήκαταν τ’ς γίδις απλουταριά και δεν άφ’σαν τίποτε στο χωράφ’. Θα σας στ(ου)μπίσω στο γ’δί μωρέ ζαλοταραμένα».
Του Βασίλη Κραψίτη
Ψιλοβρέχει… Περνάμε τα χωριά στα ριζά του βουνού. Μας χαμογελάει το βαθύ πράσινο και κάπου-κάπου το σταχτί. Λίγο πιο δω, κάτω απ’ το χωριά Χόικα, μας σταματάνε κάποια ερείπια. Είναι τόσο άυλη η παρουσία της παλιάς Εύροιας, της πολιτείας πού πορεύονταν αισιόδοξα στον ίδιο χώρο. Τα λίγα αυτά κατάλοιπα αφήνουν πίσω τους μια φωτεινή βολίδα. Τη μορφή του Άη Δονάτου, πού σαν επίσκοπος Ευροίας έλαβε το 381 μέρος στη Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη , όπου και επιβλήθηκε με τα θαύματα του.
Του Χριστόφορου Μ. Μηλιώνη
(Παρατηρήσεις που έγιναν στο Περιστέρι (Μέγκουλη) Πωγωνίου)
Δύσκολο είναι να κάνει κάνεις ερευνά όλων των εκδηλώσεων μιας κοινωνίας πού «φέρνουν τον χαρακτήρα του ομαδικού, του αυθορμήτου και του κατά παράδοσιν», των εκδηλώσεων δηλαδή που εξετάζει η Λαογραφία. Και στο μικρότερο χωριό κι αν ζει, δεν μπορεί εύκολα και σε μικρό χρονικό διάστημα να τις παρατηρήσει, να τις μαζέψει και να τις εκθέσει. Στην ερευνά του χρειάζεται επίσης κι έναν οδηγό, που θα του δείχνει τον δρόμο που πρέπει ν’ ακολουθήσει. Τέτοιος πολύτιμος οδηγός είναι το ερωτηματολόγιο που συνέταξε ο κ. Γ. Μέγας σε τρία τεύχη και με τίτλο: «Ζητήματα Ελληνικής Λαογραφίας» (Αθήνα 1950). Αυτόν ακολούθησα.
Του Ευαγγ. Μπόγκα
«Στους Φραγγάδες σκότωσαν φέτος 5 αγριογούρουνα και μία Αρκούδα, στη Λεπτοκαρυά 5 και δυο αρκούδες …». Κι ο θλιβερός απολογισμός συνεχίζεται στην ηπειρωτική εφημερίδα, που δημοσιεύει την είδηση.
Του Κωνσταντίνου Παπαμιχαήλ
Επί τουρκοκρατία, οι Χριστιανοί του τόπου μας είχον το εξής προνόμιον: Τας εορτασίμους ημέρας, Πάσχα, Απόκρεω, πανηγύρι, γάμους, οι εισπράκτορες και τα αποσπάσματα χωροφυλακές, διετάσσοντο να επιστρέφωσιν εις τας έδρας των, αφήνοντες ελευθέρους τούς χριστιανούς να διασκεδάζωσιν. Συνεπώς κατά τας Απόκρεω, και διασκεδάζομεν και οπλοφορούμεν, κάθε δε οικογένεια, θα πυροβολούσε μετά το δείπνον.
Του Γεωργίου Γάγαρη
«Δημοσιεύουμε κατωτέρω άγνωστο μέχρι σήμερα υπόμνημα του παλαιμάχου Ηπειρώτη αγωνιστή, σεβαστού μας Γ. Γάγαρη, από το οποίο αποκαλύπτονται άγνωστες πτυχές του προαπελευθερωτικού και ελευθερωτικού αγώνα».
ΑΠΕΙΡΟΣ ΓΑΙΑ 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.