Ο Γανωτής ή Καλατζής

Ήταν ένα από τα πιο παλιά επαγγέλματα, απαραίτητο για αιώνες που όμως τα τελευταία χρόνια έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί. Ο γανωτής (ή γανωματής, γανωτζής, καλατζής, καλαϊτζής) ήταν ο τεχνίτης που αναλάμβανε την επικάλυψη με κασσίτερο των χάλκινων οικιακών σκευών.

Ενέργεια που ήταν απαραίτητη να γίνει, σε τακτά χρονικά διαστήματα, στα μαγειρικά μπακίρινα (χάλκινα) σκεύη (κατσαρόλες, ταψιά κ.α) κάθε νοικοκυριού, τα οποία λόγω της συχνής χρήσης τους οξειδώνονταν και γίνονταν ιδιαίτερα επικίνδυνα.
Απαιτούνταν λοιπόν ο συχνός καθαρισμός τους και το πέρασμα τους με καλάι (κασσίτερος), ώστε αυτά να ξαναγίνουν και πάλι λειτουργικά.

Οι τεχνίτες που αναλάμβαναν τη δουλειά (συνήθως τσιγγάνοι), δεν είχαν κάποια μόνιμη έδρα. Κουβαλούσαν στη πλάτη τους τα εργαλεία του και κινούμενοι από γειτονιά σε γειτονιά και από πόλη σε πόλη εξασφάλιζαν το μεροκάματο τους. Επειδή τα παλιότερα χρόνια δεν υπήρχαν ανοξείδωτα σκευή η δουλειά τους ήταν εξασφαλισμένη και όταν στη γειτονιά ακούγονταν η φωνή τους («ο γανωτής, μπακίρια γανωωώνω…») οι πόρτες των σπιτιών άνοιγαν και οι νοικοκυρές έφερναν τα χάλκινα, προς επιδιόρθωση σκεύη τους.

Αυτοί έστηναν στις αυλές που τους φώναζαν τα πράγματα τους, καθάριζαν καλά τα μπακίρενια σκευή με σπίρτο και ύστερα άπλωναν πάνω τον λιωμένο κασσίτερο. Μετά από αυτή τη διαδικασία τα μαγειρικά σκευή καθάριζαν και ήταν έτοιμα προς χρήση.

Τις τελευταίες δεκαετίες το επάγγελμα του γανωτή ξεπεράστηκε, αφού τα πλαστικά και τα ανοξείδωτα σκευή αντικατέστησαν τα παλιά μπακίρια που για αιώνες υπήρχαν σε κάθε σπίτι. Σπανίως πλέον συναντάμε ανθρώπους που να εξασκούν αυτό το επάγγελμα, όπως την παρέα των τριών καλατζήδων που συναντήσαμε στα μέσα του Φλεβάρη στα Γιάννινα.