Η Κούλια της Παραμυθιάς

Στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης της Παραμυθιάς βρίσκεται η οχυρωματική κατοικία των Μπολονάτων που είναι γνωστή ως «Κούλια».
Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε στο 2ο μισό του 18ου αιώνα ή στις αρχές του 19ου και η περίοπτη θέση στην οποία βρίσκεται πρόσφερε στον ιδιοκτήτη της τη δυνατότητα ελέγχου όλης της περιοχής.

Η πυργόμορφη κατοικία μορφολογικά και αρχιτεκτονικά μοιάζει με αντίστοιχες κατασκευές που υπήρχαν στην Ήπειρο και την Αλβανία κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας και σήμερα αποτελεί ένα από τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα που υπάρχουν στη βορειοδυτική Ελλάδα.

Είναι μια πενταόροφη κατοικία που εξασφάλιζε στους ιδιοκτήτες της μια ασφαλή οχύρωση. Το ύψος της φτάνει τα 26 μέτρα και οι πλευρικές της διαστάσεις είναι 7,80 και 7,67 μέτρα αντίστοιχα.
Η τοιχοποιία της είναι κατασκευασμένη από ασβεστόλιθους και πωρόλιθους (ορθογωνισμένους) που συνδέονται μεταξύ τους με ασβεστοκονίασμα.

Στο εσωτερικό της η πολυώροφη αυτή κατασκευή διαθέτει θολωτό ισόγειο και ορόφους που διαχωρίζονται με ξύλινο πάτωμα. Η επικοινωνία μεταξύ τους γίνεται με ξύλινες κλίμακες, ενώ ίχνη χρώματος στους εσωτερικούς τοίχους υποδηλώνουν την ύπαρξη γραπτού διάκοσμου.
Στους απάνω ορόφους υπάρχουν παράθυρα ενώ η Κούλια διαθέτει και δυο τζάκια, με τις αντίστοιχες καπνοδόχους τους να ξεχωρίζουν στη στέγη της..
Η είσοδος στη κατοικία γινόταν από την είσοδο που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της, και επικοινωνούσε με τον δεύτερο όροφο της. Εκεί η πρόσβαση γινόταν μέσω μιας ξύλινης μεταφερόμενης σκάλας.
Μια άλλη, δεύτερη είσοδος που υπάρχει στο ισόγειο οδηγεί στον αύλειο χώρο της πυργόμορφης οχύρωσης.

Μέτρα είχαν ληφθεί και για την άμυνα του πύργου και γι’ αυτό έχουν κατασκευαστεί οι πολεμίστρες (τυφεκιοθυρίδες) που διακρίνονται αλλά και καταχύστρες που βρίσκονται στους επάνω ορόφους της.