Το μοναστήρι της Βύλιζας

Η Μονή της Βύλιζας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ματσούκι στα Τζουμέρκα και είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
Το όνομα της το πήρε από το λατινικό vigilo (που σημαίνει παρατηρώ, φρουρώ) αφού η θέση της Μονής είναι τέτοια που σου επιτρέπει να παρατηρείς τα πάντα στη περιοχή.

Άλλωστε, σύμφωνα με τον Άγγλο περιηγητή William Martin Leake, τα παλιότερα χρόνια υπήρχε εκεί οχυρό ελληνιστικής πόλις, τα τείχη του οποίου επισκέφτηκε τον καιρό που ταξίδεψε στην Ήπειρο (μεταξύ 1804 και 1810).
Ο ίδιος για την κατάσταση που επικρατούσε στη περιοχή, μας μεταφέρει το παρακάτω ενδεικτικό λογοπαίγνιο: «κάστρον Βήλιζα, χωρίον Ματσούκι, Ακαλαρύταις μαxαλά και Συράκω πέντε σπίτια».
Βέβαια η εικόνα αυτή της περιοχής πρέπει ήταν αρκετά παλιότερη της εποχής που ταξίδεψε ο Leake αφού στις αρχές του 19ου αιώνα το Συρράκο και οι Καλαρρύτες ήταν χωριά πολύ μεγαλύτερα από το Ματσούκι, κάτι που αναφέρει και ο Άγγλος περιηγητής.

Η μονή τα παλιότερα χρόνια ήταν ένα από τα σπουδαιότερα μοναστήρια της Ηπείρου, διέθετε πλουσιότατη βιβλιοθήκη και είχε μεγάλη συμμετοχή και στα κοινά της περιοχής.
Το 1893 όμως το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε και στη συνέχεια καταστράφηκε.
Η μονή ανακαινίστηκε πρόσφατα και για να την επισκεφτείτε ακολουθήστε το μονοπάτι των 2 χιλιομέτρων που ξεκινάει έξω από το χωριό Ματσούκι.